Çeçenistan: Sokak Muharebelerinden Alınacak Dersler

Çeçenistan’da Rus Ordusu ve Çeçen gerillalar arasında yaşanan muharebeler askeri tarih açısından önemli bir yere sahip olmakla beraber, özellikle Grozni’de yaşanan sokak muharebeleri, taktik ve stratejik açıdan çok önemli dersler barındırmaktadır. Amerikan Ordusu da bu operasyonları detaylıca inceleyip, önemli noktaları belirleyerek, kendi personelinin eğitiminde bu bilgilerden faydalanmıştır. Amerika Birleşik Devletleri Ordusu Eğitim ve Doktrin Komutanlığı tarafından yayınlanan ve Russel W. Glenn tarafından derlemesi yapılan konferans bildirilerinden oluşan Capital Preservation: Preparing for Urban Operations in Twenty-First Century isimli eserin içerisinde yer alan ve Grozni’de savaşan iki tarafı inceleyen aşağıdaki çalışmanın konuyla ilgilenenlere faydalı olacağını temenni ediyorum. Bu yazı, Amerikan Deniz Piyadeleri’nin istihbarat birimi olan Marine Corps Intelligence Activity mensubu olan Avrupa/Avrasya analisti Arthur L. Spreyer tarafından alınan dersler brifingi olarak hazırlanmış ve Mart 2000’de, Meskun Mahal Operasyonları Konferansı’nda sunulmuştur. Bu çalışma, tarafımdan Türkçe’ye çevrilerek ilk kez burada yayınlanmaktadır.

Grozni Muharebesi’nde Çeçen direnişi tarafından uygulanan taktik ve stratejiler gelecekte yapılacak meskun mahal operasyonları açısından sıradışı dersler barındırmaktadır. Rusya Federasyonu’na bağlı Çeçenistan Cumhuriyeti’nin başkenti olan Grozni, 2. Dünya Savaşı’nda bu yana yapılan en büyük çaplı meskun mahal operasyonuna sahne olmuştur. Rusya’ya karşı halen mücadele etmeye devam eden Çeçen direnişi, 21. yüzyıla özgü şehir direnişleri için bir model teşkil eder. Çeçen taktikleri dünyadaki diğer direniş örgütleri tarafından incelenmektedir ve belki bir gün Kosova, Bosna, Endonezya veya Liberya sokaklarında Amerikan birliklerine karşı uygulanacaktır.


Çeçenistan Neden Önemli?

“Savaşın geleceği Çöl Fırtınası’nın oğlu değil, Çeçenistan’ın üvey çocuğudur.” – Em. General Krulak (Birleşik Devletler Deniz Piyadeleri)

2. Dünya Savaşı’ndan bu yana en büyük şehir muharebesidir.

Rusya, bir meskun mahal içerisinde konvansiyonel askeri gücü her açıdan uygulamıştır.

Çeçenler küçük, dağınık ve hafif silahlı bir direniş hareketinin meskun mahalde büyük konvansiyonel bir orduya nasıl karşı koyacağını göstermişlerdir.

Çeçen Direnişi

Modern şehir gerillasına ders kitabı niteliğinde bir örnek teşkil ettiler.

Asimetrik savaş icra ettiler.

Milliyetçi/dini/politik bir direniş oluşturdular.

Uluslararası organizasyonlarla bağları vardı.


Çeçenler Ruslar’ı klasik muharebe usülleriyle mağlup edemeyeceklerini biliyorlardı. Ruslar’ın gücüne karşı koyabilmek için, onların zayıf yanlarına saldırdılar. Şehir içerisinde sürekli hareket ederek Ruslar’a karşı sabit bir cephe hattı tutmaktan kaçındılar. Çeçenler Ruslar’ın gerilerine saldırdılar ve onlarla kesin sonuçlu muharebelere girmekten kaçındılar. Çeçenler özellikle Orta Doğu ve Türkiye’de bulunan bağlantıları yardımıyla silah ve savaşçı ihtiyaçlarını karşıladılar.

Çeçenler, dünyanın etnik yönden en çok çeşide sahip bölgelerinden biri olan Güney Rusya’nın Kafkasya bölgesinin dağlarında yaşayan, İslam dinine mensup, aşiret temelli bir etnik gruptur. Siyasi, kültürel, dini ve ekonomik sebeplerden dolayı Rusya’ya karşı bağımsızlıkları için savaşmaktadırlar. Ruslar ve Çeçenler Grozni’de iki büyük muharebe yapmışlardır. Bu muharebelerden biri 1994-1995 kışında, diğeri ise 1999-2000 kışında yapılmıştır.

Savaşın Arka Planı

Çeçenistan Rusya Federasyonu’nun bir parçasıdır.

Yıllarca Rus otoritesine karşı mücadele etmiştir.

Son bağımsızlık mücadelesine 1990 yılında başlamıştır.

Çeçen halkının Rus idaresine karşı mücadelesi çok eskilere dayanmaktadır. Sovyetler Birliği’nin çöküşünün ardından azimli bir şekilde bağımsızlık için mücadele ettiler. 1994 yılında Çeçenistan, bağımsızlık yanlısı ve Rus yanlısı grupların arasında yaşanan bir iç savaşa sahne oldu.

1994 Aralık ayında Rusya Çeçenistan’da tekrar Rus idaresini tesis etmek için bölgeye 40000 asker yolladı.

Savaş Öncesi Grozni

Nüfus 50000

176 kilometrekare

Yüksek binalar, endüstriyel tesisler ve banliyöler mevcut

Sovyet standartlarına göre modern bir şehir

Çeçen Stratejisi

Ruslar’a kayıp verdirme

Savaşı uzatma

Gerilere saldırma

Muharebeyi avantajlı coğrafyaya çekme

Çeçenlerin Ruslarla savaşmak gibi hayalleri yoktu. Onlara karşı konvansiyonel muharebe usülleriyle savaşamayacaklarını biliyorlardı. Ancak, onları şehirlere çekip ciddi kayıplar verdireceklerine inanıyorlardı. Grozni’deki muharebe ilerledikçe, Çeçenler şehir ortamının kendi dağınık harekat usüllerine sağladığı belirgin faydaları görmeye başladılar.

Ruslar arazi ele geçirmekle uğraşırken, Çeçenler onlara kayıp verdirip, savaşı uzatmayı hedefliyorlardı. Çeçen liderler Ruslar’a günlük 100 kayıp verdirmeyi hedefliyorlardı. Çeçenlere göre, mücadeleye devam edip, Ruslar’a ağır kayıplar verdirirlerse, Ruslar eninde sonunda çekileceklerdi.

Rus Stratejisi

Önemli arazileri ele geçirme ve savunma

Çeçen direnişini yoketme

Savaşı kısa sürede sonlandırma

Rus stratejisi basit ve dolaysızdı: Çeçen topraklarının kontrolünü ele geçirmek ve Çeçen direnişini yoketmek.

Muharebe Kuruluşu

Ruslar

45000 asker – 1995

95000 asker - 2000

Çeçenler

15000 asker

1995’teki ilk savaşta Ruslar, ülkenin dört bir yanından Çeçen cephesine 45000’den fazla asker getirdiler. 2000 yılında bu rakam ikiye katlandı ve yaklaşık 95000 askere ulaştı. Geçici savaşçılar yüzünden Çeçenler’in sayılarını tespit etmek zordur. Çeçenlerin silah altında yaklaşık 15000 adamları bulunuyordu ancak Grozni’de faaliyet gösteren savaşçı sayısı 2000-3000 kadardı.

Grozni’de Çeçen Savunması

Çeçenler iki yıl boyunca şehir savunmasına hazırlandılar

Şehir yöneticileri ve şehir planlama mühendislerinden faydalandılar

Caddeler, binalar ve stratejik kavşaklar hakkında detaylı bilgileri vardı

Çeçenler Rusların direnişi kırmak için doğrudan Grozni şehrinin içine zırhlı birlikler göndereceklerini biliyorlardı. Savunmalarını hazırlarken şehir coğrafyasından faydalandılar. Grozni’deki yolları, telefon ve elektrik hatlarını kontrol eden şehir görevlileri, Çeçen askeri liderlerine tavsiyelerde bulundular. Çeçenler düşmanlarını mağlup etmek için şehirdeki cadde, bina ve kavşaklar hakkındaki detaylı bilgilerine güveniyorlardı.



Çeçenler şehirdeki yapıları savunma pozisyonları olarak kullanacaklardı. Savaş ilerledikçe, kendilerini Ruslar’dan daha iyi korumak için şehirdeki binaları modifiye etme konusunda uzmanlaşacaklardı. Çeçenler binaların birinci kat kapı ve pencerelerini tahtalarla kapatarak Ruslar’ın buraları kullanmasına engel olmuşlardı. Ruslar’ın topçu ve hava saldırıları yüzünden en üst katı boş bırakmışlardı. Bodrum katı ve bodrum katının altına kendi kazdıkları yeni sığınaklar sayesinde Rus topçu saldırılarından korunuyorlardı.

İlk Taarruz

31 Aralık 1994

Doğu, batı ve kuzey istikametlerinden taarruz edildi

Kuzey grubu hafif direnişle karşılaştı

Kuzey grubu hava kararırken konvoy halinde şehir merkezine girdi

Piyade desteği olmayan uzun zırhlı araç konvoylarıyla hareket edildi

Çeçen başkenti Grozni’ye varan Rus birlikleri şehir merkezine yaklaşık 6000 askerle mekanize bir taarruz düzenledi. Üç yandan aynı anda başlayan taarruza BMP zırhlı personel taşıyıcılarına bindirilmiş piyadelerin desteğindeki tanklar katıldı. Rusların “sakin bir gezinti” gibi geçeceğini düşündükleri taarruz, bolca tanksavar silahıyla kuşanmış Çeçenlerin sert direnişiyle karşılaştı. Rus taarruzu korkunç Rus kayıplarıyla sonuçlanarak geri püskürtülmüştü.

Çeçen Karşı Taarruzu

Gün batarken saldırdılar

Ruslar’ı şehir merkezine çektiler

Çeçen keşif kolu Rus ilerleyişini banliyölerden takip etmekteydi

Rus birlikleri paniğe kapıldı

Ruslar 120 zırhlı personel taşıyıcısndan 102 tanesini, 26 tanktan 20’sini kaybetti

Ruslar taarruz gücü, içinde BTR, BMP, MTLB gibi zırhlı araçların da yer aldığı bir zırhlı araçlar bileşiminden oluşmuştu. Çeçenler Ruslar’ın şehir içindeki ilerleyişini takip etmişler ve küçük Motorola el telsizleriyle birbirlerine haber vermişlerdir. Rusları yüksek binaların arasına çekerek onların muharebe avantajlarını ortadan kaldırmış ve onları pusuya düşürmüşlerdir.

Rus Muharip Sınıfları

Hücum Grubu:

Motorize piyade bölüğü

Tank müfrezesi

Topçu müfrezesi

Havan müfrezesi

AGS-17(bomba atar) müfrezesi

İstihkam müfrezesi

Kimyasal savaş birliği

Rus Piyadeleri:

Temel ateş ve manevra becerileri yetersiz

Bölük seviyesinde subay ve astsubay liderlik vasıfları yetersiz

Birçoğu saklandı, saklandı, panikledi ve firar etti

Yaşça küçük, sağlıksız, eğitimsiz

Üçte ikisinden fazlasının askeri tecrübesi 6 aydan daha az

Düşük moral

Zırhlı Personel Taşıyıcılar:


Yüksek zayiat nispeti

Bir çoğu RPG ve ağır makineli tüfekler tarafından sabit nişangah mesafesinde imha edildi

Meskun mahal muharebe koşulları nedeniyle cephane ihtiyacı arttı

Hava Savunma Taşıtları:

Yüksek irtifa silahları sokak muharebelerinde çok etkiliydi

Dakikada 4000-5000 mermi ateşliyordu

Keskin nişancılara karşı çok etkili bir silahtı

İnce zırhının zayıf olması nedeniyle Çeçenler tarafından birincil hedef haline gelmişti

Rus Topçusu:

Grozni’nin büyük kısmını yoketmek için topçu birlikleri teksif edilerek kullanıldı

Etkisiz kalan piyadeyi telafi etmek üzere kullanıldı

Rus topçu birliklerinin sayısı Grozni çevresinde görev yapan diğer birliklerden fazlaydı

İstihbarat:

Sınırlı sayıda detaylı harita

Tehdidin hafife alınması

Kültürden kaynaklanan kibir

Şehrin tam olarak keşfinin yapılmaması

Sınırlı sayıda görsel materyal

Savaş sırasında Çeçenler insana dayalı istihbarat ağını çok başarılı şekilde kurmuşlardı. Çeçen savaşçılar nadiren üniforma giyiyorlar ve halkın içerisine kolaylıkla karışıyorlardı. Yerel halk Çeçenler için mükemmel bir istihbarat kaynağıydı. Siviller Rusların hareketlerini rutin şekilde telsiz ve haberciler vasıtasıyla rapor ediyorlardı. Özellikle genç kadınlar şehirde rahatlıkla dolaşabildikleri için çok kullanışlı istihbarat ajanlarıydı.

Helikopter Desteği:

Şehire girmeden belli bir mesafeden silahlarını ateşlediler

Saldırı tehdidi yüzünden şehir içine nadiren girdiler

Çoğunlukla lojistik destek için kullanıldılar

Hava Desteği:

Kötü hava koşulları yüzünden sekteye uğradı

Kara birliklerine nadiren dolaysız destek sağladı

Serbest atış bölgelerinde kullanıldı

Yüksek ehemmiyetli hedeflere karşı lazer güdümlü silahlar kullandı

1999’da neden tekrar Çeçenistan?

İç güvenlik ve “yakın bölge doktrini”

Ordu 1996’da verdiği kayıpların intikamını almak istiyordu

Rusya’yı tekrar meşru bir süpergüç haline getirme amacı

Petrol bölgelerini kontrol altına alma

Terörizm” ile savaş

Seçim dönemi siyaseti

T-72 şasesine monte edilmiş

220mm roket namluları

Güdümlü değil

4 ayrı savaş başlığı: Napalm, FAE(yakıt hava patlayıcıları), termobarik bomba, termit bombası

Çeçen Sokak Taktikleri

25 kişiden oluşan hafif ve yüksek hareket kabiliyetine sahip timlerle savaştılar

Şehir içindeki pusularda toplam sayıları 75 kişiyi nadiren geçerdi

Rus birliklerine saldırarak onları küçük gruplara ayrılmaya zorlarlardı

Geceleri tüm kontrol onlardaydı

Çeçenler genelde bol bir Rus silah ve malzeme stoğuna sahipti. Bunlara Rus gece görüş cihazları da dahildi. Bu cihazlar sayesinde geceleri hareket edebiliyorlardı ve bunu genellikle Rus bombardımanı altında yapıyorlardı. Ruslar geceleri veya sis olan zamanlarda şehirde harekat yapmıyordu. Çeçenler hareketlerini gizlemek için sisi kullanıyorlardı. Rusların kullandıkları sis bombaları sayesinde de Rusların hareketlerini tahmin edebiliyorlardı. Çeçenler genelde Ruslar hareket ederken sisin içine ateş ederek sisin içindeki Rus birliklerine kayıp verdiriyorlardı.

Çeçen Taktik Düzeni

Çeçenlerin 8 kişilik alt gruplarınının(zırhlı araç avcısı – 1 mangaya denk) merkezinde RPG(Çeçenistan’ın ulusal silahı) bulunmaktaydı. Her grupta 3 tüfekli savaşçı, 2 RPG’li savaşçı, 1 keskin nişancı ve 2 makineli tüfekçi bulunuyordu. Keskin nişancılar çoğu zaman gözcü olarak da görevlendiriliyordu.

Çeçen Sokak Pususu Taktikleri

Zırhlı birlik ve piyadelere düzenledikleri pusularda Çeçenler 75 kişilik bir kuvvet kullanırlardı. Bunlar 25 kişilik üç gruptan(müfreze) oluşurdu. Bu müfrezeler de kendi içinde 6 veya 8 kişiden oluşan 3 mangaya bölünürdü. Her mangada 2 RPG’ci ve 2 makineli tüfekçi bulunurdu. 75 kişilik birliğe(bölük) destek veren 2 namluya sahip en az 1 havan grubu olurdu. Çeçenler Ruslar’a karşı yan taarruz hareketleri uygulamak yerine, daha çok satranç hamlelerini andıran hareketler yaparlardı. Genellikle binaları ve diğer yapıları hareketleri ve pusuları için işaret noktası ve yön belirleyicisi olarak kullanırlardı.


Çeçenler binaların orta katlarına mevzilenirlerdi. Roketlerden ve hava saldırılarından etkilenmemek için üst katları kullanmazlardı. 25 kişiden oluşan müfrezeye “vurucu tim” denirdi ve pusunun yapılacağı istikamet boyunca 3 ayrı noktaya mevzilenirdi. Pusu sahasına giren tüm konvoyları imha etme görevi onlara aitti. 25’er kişiden oluşan iki ayrı müfreze ise pusu sahasına giriş olarak belirlenen yerlere mevzilenirlerdi. Onların görevi de kapanı kapatıp, pusuya düşen birliğe gelebilecek takviye kuvvetleri engellemekti.



Çeçen “Kucaklaması”


Şehir içinde Rus birliklerine yakın dururlardı. Genelde arada 50 metreden az mesafe bırakırlardı

Rus topçusuna hedef olmaktansa, piyadeyle temasa girmeyi yeğlerlerdi

Çeçenler Rus topçusunun verdireceği zayiatı azaltmak için “kucaklama” teknikleri geliştirmişlerdi. Rus birliklerine 25 ila 100 metre mesafeye mevzilenerek topçu ve roket ateşini etkisiz kılmaya çalışmışlardı.

Çeçenlerin Altyapısı

Ağırlıklı olarak çalıntı, ele geçirilmiş veya satın alınmış Rus ekipmanlarına sahiptiler

Her 8 kişilik mangada 1 adet Motorola el telsizi vardı

Şehrin her yerine geniş sığınaklar inşa etmişlerdi

Çeçenistan’ın Ulusal Silahı: RPG

Grozni’de geniş çaplı kullanılmıştır

8 adamlı mangalarda 2 RPG’ci bulunmaktaydı

Önce etkisiz hale getirip, sonra yokediyorlardı

Zırhlı bir araca bir kaç kişi birden saldırıyordu

En iyi RPG’ciler 13-16 yaşlarındaydı

Meskun mahal ortamında etkisi oldukça artıyordu


Standart bir RPG mermisiyle tank zırhını delebilmek için hedefi 4 kez vurmak gerekmektedir. Ancak Çeçenler RPG-7 roketinin ateşleyici kapsülünü çıkarıp içindeki patlayıcı içeriğini değiştirmişlerdir. Böylece tek atışta tankın zırhını( T-72 de dahil) delebiliyor ve tankın kulesini uçurabiliyorlardı. Çeçenler RPG’yi sokak muharebelerinde oldukça etkili bir silah olarak gördüler. Kolay kullanımı ve kolay elde edilmesi yüzünden bu silah “Çeçenistan’ın Ulusal Silahı” lakabını aldı. Çeçenler RPG’yi tahkimli yapılar, araçlar, personel ve binalar da dahil olmak üzere bir çok farklı hedef üzerinde kullandılar. RPG zıhlı birlikler üzerine aynı anda bir kaç ayrı yerden başarıyla ateşleniyordu. Çeçenler genelde tankların ince zırhlı olan arka, tepe ve yan taraflarını hedef alıyorlardı.

Stinger’lı Çeçenler?


Bu olası bir Çeçen yanıltma veya istihbarat savaşına örnektir. Bir Çeçen internet sayfasında bulunmuş ve Çeçenlerin elinde Stinger hava savunma silahları olduğunu göstermektedir. Çeçenlerin elinde gerçekten Stinger silah sistemleri olabilir veya olmayabilir. Ancak bu bilgiler Rusların hava kuvveetlerini kullanma usüllerini etkilemiştir.

Çeçenistan’dan Alınan Dersler

Meskun mahal iki kuvvet arasında güç dengesini sağladı

Detaylı planlama esastı

Önceden verilen meskun mahal muharebe eğitimleri, başarı için çok önemliydi

Ruslar şehir savaşının kendine has özelliklerini anlayamadılar(yüksek binalar arasındaki dar geçitler, RPG’ler vs.)
Ruslar kültürel vaziyeti anlayamadılar

Grozni caddelerinde zaferin en önemli unsuru insanoğlunun savaşma azmiydi

Birlikler sınırlı ikmal ve dinlenme olmadan yaşanabilecek uzun süreli yoğun muharebelere hazır olmalıydı

Teknoloji ve ekipmanlar ikinci plandaydı



İlk yapmanız gereken şey insanları etüd etmektir. Sadece muharebe edeceğiniz düşmanın değil, yerli halkın da psikolojisini anlamanız gerekir. Düşmanınızı sadece askeri ve siyasi yönden değil, kültürel yönden de detaylı şekilde anlamanız gerekmektedir. Bunun önemini hafife alırsanız, mutlak bir mağlubiyete doğru yol almış olursunuz. Ruslar, Çeçenler’e karşı 400 yıl boyunca savaşmalarına rağmen bunu öğrenemediler. Bu tamamen düşmanınızın zihniyetini anlamakla alakalıdır.

Amerika Birleşik Devletleri’nin Çeçenistan’a yapılan Rus işgaline benzer bir operasyon yapması ihtimal dışı olsa da, burada öğrenilmesi gereken çok önemli dersler bulunmaktadır. Grozni’de başarı, birliklerin uzun süre sınırlı ikmal ve sınırlı dinlenmeyle uzun süre muharebe edebilme yeteneklerine bağlıydı. Rusların en belirgin başarısızlığı meskun mahal muharebelerinde etkili küçük çaplı birlik harekatlarınını becerememeleriydi. Ruslar Ocak 2000’de Grozni’yi ele geçirseler de, şehir yoğun Rus topçu ateşi yüzünden yaşanmaz hale gelmişti.

Grozni Muharebeleri, 21. yüzyıl savaş alanlarına hakim olacak şehir direnişini yansıtmaktadır. Çeçen stratejisi, taktiği ve silahlarını anlamak, Birleşik Devletler Ordusu’nu gelecekteki şehir muharebelerine hazırlamak için çok önemlidir.

konu burada bitmiştir
yorumlarınızı bekliyorum

rus- çeçen savaşı gerçekten çok kanlı olmuştur ama dünya devlerinden rusya küçük bir ülkenin bir avuç askerine yenilmiştir.

çeçenler herşeyi düzgün planlamış ve doğru zamanlarda saldırmışlardı.

haklısınız çeçenlerin gerilla taktiği çok mantıklı

bu konuyu sevdim elinize sağlık